Το Λεξικό των Ανωμάλων Ρημάτων της

Θα ήταν πριν έξι-εφτά χρόνια όταν την πρωτοείδα στο πατάρι της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Άνω Τούμπας την αρχική περίοδο της Λέσχης Ανάγνωσης, μία από τις πρώτες και πιο επιτυχημένες στη Θεσσαλονίκη, που είχε οργανωθεί και συντονιζόταν από τη φίλη μου βιβλιοθηκονόμο Λένα Παπαθανασίου με τη δική μου συμμέτοχή. Ένα άγνωστο θελκτικό και διακριτικό κορίτσι.

Ύστερα από λίγο καιρό, η Λένα ανέλαβε τη Γραμματεία του Προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου και η Λέσχη Ανάγνωσης μπήκε σε περιπέτειες. Φιλοξενήθηκε για ένα διάστημα και πάλι στο πατάρι του κοντινού καταστήματος κουρτινών μιας φίλης και μέλους της Λέσχης και από εκεί, με διαρροές και προσθήκες μελών, στο υπόγειο βιβλιοπωλείο του Μπαρμπουνάκη κάτω από την Τσιμισκή. Τελικά, η Λέσχη Ανάγνωσης βρήκε μόνιμη στέγη στη Βιβλιοθήκη της Κάτω Τούμπας, με βιβλιοθηκονόμο και συντονίστρια την ευγενική και ικανή Ευγενία Μυλωνά. Εκεί έλαβε και τον παράξενο τίτλο της, «Λέσχη Ανάγνωσης Το Κίτρινο Περπάτημα στα Χόρτα» (της τίγρης εννοείται), από τον τίτλο ενός μυθιστορήματός μου.

Η Θεοδοσία Καϊδόγλου ή Theodosia Kaidoglou ή σκέτο Theda ή Θέdα ήταν πάντα παρούσα. Πάντα συνεπής, πάντα διαβασμένη, πάντα με εύστοχες παρατηρήσεις για τα ελληνικά και ξένα μυθιστορήματα που διαβάζαμε και συζητούσαμε. Όταν μιλούσε πριν από μένα στον κύκλο των μελών, έλεγε περίπου όσα είχα σκοπό κι εγώ να πω για το συγκεκριμένο βιβλίο.

Κάποτε ανακάλυψα ότι διατηρούσε το ιστολόγιο Ο κόσμος της Θέdα (http.www.thedasworld.gr) με πρωτότυπα, καλογραμμένα, χαριτωμένα κείμενα. Με τη δική της ματιά στα πράγματα. Την προέτρεψα να εκδώσει αυτά τα κείμενα (ίσως μαζί με πολλούς άλλους) και πράγματι πριν ένα-δύο χρόνια κυκλοφόρησε το βιβλίο της, Το λεξικό των ανωμάλων ρημάτων μου, με σημαντική επιτυχία.

Μια γυναίκα είναι πάντα ένα μυστήριο. Η Θέda θα μπορούσε να λέγεται Theduco και να είναι γκέισα από τις ανθισμένες κερασιές της μακρινής Ιαπωνίας. Θα μπορούσε να είναι φωτομοντέλο, όπως περίπου παρουσιάστηκε στο εξώφυλλο ενός ηλεκτρονικού λογοτεχνικού περιοδικού. Θα μπορούσε να είναι αυτά και πολλά άλλα και ίσως κατά διαστήματα να της αρέσει να προσλαμβάνει μια επιφανειακά διαφορετική υπόσταση. Εγώ όμως τη βλέπω σαν ένα απλό κορίτσι της γειτονιάς μου. Ένα φιλικό, χαμογελαστό κορίτσι. Ένα χαριτωμένο (επιμένω σ' αυτή τη λέξη) χαρισματικό κορίτσι που λατρεύει το διάβασμα και το γράψιμο. Ένα πραγματικό βιβλιόμουτρο !!!

Κι επειδή κανείς δεν είναι τέλειος, με τη Θέdα μαλώσαμε μια-δυο φορές και κάναμε ότι δεν μιλάμε, φτάσαμε μάλιστα στο σημείο να διαγράψουμε ο ένας τον άλλο στο facebook. Πολύ σύντομα όμως διαπιστώσαμε και οι δύο ότι ήταν αδύνατον να κρατήσουμε μούτρα. Έκανα να είμαι σοβαρός και αμίλητος μπροστά της και μου έβγαινε ένα χαμόγελο και μετά ένα πείραγμα. Μια πολύτιμη μακροχρόνια φιλία είναι πάνω από εκνευρισμούς και μικροεγωισμούς. Ιδίως όταν βασίζεται στην κοινή αγάπη για το βιβλίο, για το διάβασμα και τη γραφή. Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που γνώρισα τη Θέda, το εκπληκτικό αυτό βιβλιόμουτρο.

Μα, ο μπαμπάς δεν διαβάζει βιβλία !!

Ένας άλλος τίτλος στη σύντομη αυτή ιστορία θα ήταν : «Ένα μικρό θαύμα στη Λέσχη Ανάγνωσης!»

 Στη Λέσχη Ανάγνωσης Λογοτεχνίας, λοιπόν, της Περιφερειακής Βιβλιοθήκης Χαριλάου, του Δήμου Θεσσαλονίκης, την περασμένη Τετάρτη, 12 του Οκτώβρη, μετά τη συζήτηση για τη νουβέλα «Γκουανό» του Γιώργου Γκόζη. Ενώ ο συγγραφέας υπέγραφε βιβλία και η φοβερή τριάδα (Αγγελική, Σοφία, Χριστίνα, ακριβώς απέναντι στη φωτογραφία) και οι άλλοι της παρέας είχαν σχηματίσει πηγαδάκια και κουβέντιαζαν, ήρθε και στάθηκε μπροστά μου μια πολύ συμπαθητική άγνωστή μου γυναίκα.

- Είμαι η γυναίκα του Αντώνη, μου είπε. Ξέρετε, πρόσθεσε χαμογελώντας, ο Αντώνης δεν διάβαζε βιβλία !! (Ο Αντώνης είναι ο ώριμος άντρας στη μέση αριστερά της φωτογραφίας, ακριβώς απέναντι από μένα).
- Τι λέτε ! χαμογέλασα με τη σειρά μου εγώ, βλέποντας δίπλα της τον Αντώνη να χαμογελάει γλυκά κι εκείνος.
- Ναι. Είδε μάλιστα ο γιος μας στο σπίτι ένα βιβλίο από τη Λέσχη Ανάγνωσης και ρώτησε κατάπληκτος : «Αυτό το διαβάζει ο μπαμπάς; Μα, ο μπαμπάς δεν διαβάζει βιβλία !!»

Ο Αντώνης λοιπόν, που δεν διάβαζε βιβλία, έγινε μέλος (διστακτικά;) στη Λέσχη Ανάγνωσης Αστυνομικού Μυθιστορήματος και μετά στη Λέσχη Ανάγνωσης Λογοτεχνίας της Βιβλιοθήκης Χαριλάου, που συντονίζει η Αγγελική Φατίση. Και αποδείχτηκε το πιο τακτικό και συνεπές μέλος τους. Όχι πολύ αργότερα, ο Αντώνης παρακολούθησε και τις εννέα εκδηλώσεις για τους ποιητές της Θεσσαλονίκης από τον 20ο αιώνα ως τις μέρες μας, που οργάνωσα, με τη βοήθεια της Αγγελικής και άλλων φίλων, από το φθινόπωρο του 2015 μέχρι την άνοιξη του 2016 και πάλι στη Βιβλιοθήκη Χαριλάου. Πρώτος ερχόταν, τελευταίος έφευγε. Και όχι μόνο ανακάλυψε την ποίηση αλλά τη λάτρεψε κυριολεκτικά. Την περασμένη Τετάρτη, μάλιστα, δανείστηκε πρώτος από τη Βιβλιοθήκη την πρόσφατη μελέτη του Πέτρου Γκολίτση, Η «άλλη» ποιητική Θεσσαλονίκη (Θέμελης, Βαρβιτσιώτης, Φάλκος, Νικηφόρου, Καραχάλιου, Λουκίδου), σελ. 360. Και περιμένει ανυπόμονα να αρχίσει η Λέσχη Ανάγνωσης της Ποίησης που σχεδιάζω να οργανώσω και να συντονίζω.

Διερωτώμαι λοιπόν τώρα τι να ήταν εκείνο που προκάλεσε αυτό το μικρό θαύμα. Ένας ώριμος άνθρωπος, που δεν διάβαζε βιβλία, και ούτε κατά διάνοια βιβλία σοβαρής λογοτεχνίας, να έχει φτάσει, σαν έτοιμος από καιρό, να είναι ένας ενημερωμένος και ένθερμος αναγνώστης της ποίησης !!
Μήπως ήταν η ανταλλαγή απόψεων για τα βιβλία με τη φιλική παρέα μέσα στο ελκυστικό περιβάλλον της Βιβλιοθήκης; Μήπως έπαιξε σημαντικό ρόλο η θελκτική παρουσία και η ανιδιοτελής προσφορά στη Βιβλιοθήκη της συντονίστριας Αγγελικής; Μήπως τα ίδια τα βιβλία, τα ίδια τα ποιήματα αποδείχτηκαν ακαταμάχητα και τον κέρδισαν για πάντα;

Μάλλον έπαιξαν ρόλο όλα αυτά αλλά καθοριστική, κατά τη γνώμη μου, ήταν η ανοιχτή καρδιά, η δεκτικότητα του Αντώνη.  Μπράβο, Αντώνη μας, μας έκανες όλους περήφανους, την οικογένειά σου, τις βιβλιοθηκονόμους, τα άλλα μέλη των Λεσχών Ανάγνωσης. Μας έκανες όλους περήφανους και λίγο πιο αισιόδοξους !!

Κρυστάλλινη διαύγεια, εκθαμβωτική γοητεία

        Άκουσα για πρώτη φορά το όνομα της Χλόης Κουτσουμπέλη το 2003 ή το 2004 στο Κολλέγιο Ανατόλια. Με είχαν καλέσει για να συζητήσουμε την παρουσίασή μου στους μαθητές του σχολείου και μία φιλόλογος εκεί μου πρότεινε να με παρουσιάσουν μαζί με τη Χλόη. Τους είπα ότι δεν θα είχα καμία αντίρρηση αν γνώριζα την ποιήτρια και εκτιμούσα το έργο της.

        Κατά σύμπτωση, γνώρισα τη Χλόη λίγο αργότερα σε μια ομαδική ποιητική εκδήλωση στην τότε Δημοτική Κίνηση των Πολιτών και της Οικολογίας στην οδό Παύλου Μελά. Την άκουσα, μου άρεσαν πολύ τα λίγα ποιήματα που διάβασε και, μερικές μέρες αργότερα, της πρότεινα να ανταλλάξουμε ποιητικά βιβλία. Έτσι κι έγινε. Και έμεινα έκθαμβος. H Χλόη Κουτσουμπέλη ήταν η γνησιότερη ερωτική ποιήτρια και το μεγαλύτερο ποιητικό ταλέντο που είχα γνωρίσει στη ζωή μου. 

         Ήταν άνοιξη του 2004 και η Χλόη είχε εκδώσει το τελευταίο ποιητικό βιβλίο της το 1990. Στο διάστημα αυτό των 14 ετών, είχε εκδώσει ένα μυθιστόρημα, ένα θεατρικό έργο και δεν θυμάμαι τι .άλλο, όχι όμως ποίηση. Της έβαλα της φωνές. Της είπα ότι ένας ποιητής, και μάλιστα της δικής της δωρεάς, μπορούσε να γράψει διηγήματα, μυθιστορήματα, οτιδήποτε. Ήταν όμως κρίμα, πολύ κρίμα, να μην έχει εκδώσει ποιητικό βιβλίο τόσα χρόνια. Το αποτέλεσμα ήταν να εκδώσει τον ίδιο χρόνο το τρίτο της ποιητικό βιβλίο και να παρουσιάσω εγώ το ως τότε συνολικό ποιητικό της έργο στον Βιβλιορυθμό λίγο αργότερα. 

          Δεν άργησα να  την προτείνω να γίνει μέλος της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης και σήμερα η Χλόη Κουτσουμπέλη είναι αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ε.Λ.Θ., έχοντας μάλιστα λάβει τις περισσότερες ψήφους κατα τις πρόσφατες αρχαιρεσίες. Κάτι που βέβαια υποδηλώνει μια γενικότερη αναγνώριση της ποιητικής αξίας της. Αναγνώριση που είναι ολοφάνερη με πολλούς τρόπους και βέβαια από την ανταπόκριση στις αναρτήσεις της στο facebook. 

         

Ποια είναι όμως η Χλόη Κουτσουμπέλη;

Είμαι κι εγώ μια νύχτα.
Χωρίς χρώμα, χωρίς όνομα
χωρίς απελπισία, χωρίς έκσταση,
χωρίς μυρωδιά, χωρίς ταυτότητα,
χύνομαι και χάνομαι,
κανείς δεν με αιχμαλωτίζει,
και δεν ανήκω κανενός
μα ούτε και στον εαυτό μου.
Μόνο πού και πού,
όταν στα δύο με ξεσκίζει η αυγή,
κλαίω μεθυσμένη
σε μια γωνιά του δρόμου

Αν με ρωτούσαν τι είναι ποίηση, θα τους έδειχνα τα παρακάτω μικρά ποιήματα της Χλόης, ποιήματα με κρυστάλλινη διαύγεια και εκθαμβωτική γοητεία.

Αρχαίο κόσμημα

Δυο μέλισσες ηλιοστάλακτες
ενωμένες ακατάλυτα, τελεσίδικα, διαχρονικά
προαιώνια ιεροτελεστία
να μεταφέρουν μια σταγόνα μέλι στην κυψέλη

Και κάθε άλλο ποίημα για αγάπη ξεθωριάζει.

Χρόνος

Και η στιγμή ένα γοργοπόδαρο ελάφι
που αφήνει πίσω του
μια βουρκωμένη, βελούδινη ματιά
πριν βουτήξει για πάντα στο κενό.

Ροτόντα

Μεσημέρι προς βράδυ.
Ψιχαλίζει μικρά πουλιά.
Δεν με αγγίζεις.
Είσαι ολόκληρος μέσα μου.

Αυτά τα ολίγα αισθάνομαι και πιστεύω και θεωρώ ότι είναι χρέος μου να τα καταχωρήσω εδώ.  Έστω και ως μία στοιχειώδη απόδοση δικαιοσύνης σε ένα θολό λογοτεχνικό τοπίο στη χώρα μας, ιδίως τα τελευταία χρόνια. Πολύ περισσότερα ποιήματα της Χλόης Κουτσουμπέλη μπορείτε να διαβάσετε στις θεματικές ανθολογίες που διατηρώ από το 2008 στο ιστολόγιο Ένα λιβάδι μέσα στην ομίχλη που ονειρεύεται (www.dreaming-in-the-mist.blogspot.com)

Τάκης Βαρβιτσιώτης (1916 - 2011)

Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης ήταν Έλληνας ποιητής της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Ήταν «βαθύς γνώστης της λυρικής τέχνης[...], ποιητής Ευρωπαίος, που του αξίζει ο έπαινος όχι μόνο της ιδιαίτερης του πατρίδας αλλά των καλλιεργημένων ανθρώπων όλου του κόσμου», σύμφωνα με τον Οδυσσέα Ελύτη.

Γεννήθηκε το 1916 στη Θεσσαλονίκη, όπου και διέμενε από τότε. Σπούδασε νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το 1940 διορίστηκε δικηγόρος, έμεινε όμως αφιερωμένος αποκλειστικά στην ποίηση. 

Και το πιο σημαντικό για μένα, ο Τάκης Βαρβιτσιώτης ήταν φίλος μου. Και ήταν ένα δώρο στην ποίηση. Παραθέτω ένα απόσπασμα από το εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο του Ο διάπλους του καθέφτη, 2008, Σημειώσεις για την ποίηση.

Η ποίηση εκπορεύεται από την ενόραση, η επιστήμη βασίζεται στην επαλήθευση των φυσικών φαινομένων, αλλά και οι δύο είναι θαυμαστές μορφές της ανθρώπινης γνώσης. Και ας εκτιμήσουμε ακόμα όσα είπε για την ποιητική εμπειρία μ’ έναν έξοχο τρόπο ένας διαπρεπής δημιουργός, ο Octavio Paz. «Η ποιητική εμπειρία όπως και η θρησκευτική είναι ένα πήδημα θανάτου, μια φυσική μεταβολή που είναι επίσης μια επάνοδος στην καταγωγική μας φύση. Κάθε γλωσσική περιπέτεια παρουσιάζει ένα χαρακτήρα καθολικό, ο άνθρωπος ολόκληρος παίζει τη ζωή του σ’ ένα μόνο λόγο. Η ποίηση είναι ένα επικίνδυνο άλμα ή δεν είναι τίποτα. Είπαν πως η ποίηση είναι ένα μέσο που διαθέτει ο άνθρωπος για να πει όχι σε όλες τις εξουσίες που, καθώς δεν είναι ικανοποιημένες με το να διαθέτουν τη ζωή μας, θέλουν επίσης να καθυποτάξουν τη συνείδησή μας».

«Αφοσιωμένος λοιπόν ο ποιητής σε μια παρόμοια εμπειρία, ταυτόσημη με την παλίρροια του όντος», για να επικαλεστώ πάλι τον Octavio Paz, σε μια τέτοια γνωστική περιπέτεια μέσα σ’ έναν τόσο παγερό και αφιλόξενο κόσμο, προσπαθεί ν’ αντλήσει από τα βάθη του εαυτού του, να ανακαλύψει μέσα του τους τρόπους για να ζήσει και να αναπνεύσει και επομένως η οποιαδήποτε έκφρασή του δεν μπορεί να απεικονίζει παρά την αγωνία ενός ανθρώπου που αγωνίζεται να σπάσει το τζάμι του στενού κελιού όπου τον έχουν φυλακίσει για να μην πεθάνει από ασφυξία. Ο Andre Gide προσδιόρισε περίφημα αυτό το τραγικό αδιέξοδο της τέχνης και της ποίησης στην εποχή μας: «η τέχνη», γράφει «αρχίζει εκεί όπου η ζωή δεν επαρκεί πια να εκφράσει τη ζωή …Σ’ αυτούς τους απελπιστικούς καιρούς είναι λιγότερο από οποιαδήποτε άλλη φορά, ένα επάγγελμα, μια τέρψη, ένα βίτσιο…Ακόμη λιγότερο μια κοινωνική εξυπηρέτηση. Είναι ένας τρόπος ύπαρξης, μια απόπειρα να αναπνεύσει κανείς μέσα σ’ έναν αποπνικτικό κόσμο».

Ονειροπολών εγκλήματα

Αυτό είναι το εξώφυλλο της συλλογής διηγημάτων μου που εκδόθηκε το 1976 με β' έκδοση το 1977. Ως προμετωπίδα στα διηγήματα, είχα σημειώσει τότε τα εξής:

        Οι πρόσφυγες στις σοσιαλιστικές χώρες από την εποχή του εμφυλίου πολέμου είναι σήμερα γύρω στις 55.000. Έλάχιστοι είναι σκορπισμένοι στη Δυτική Ευρώπη. Οι αιτήσεις επαναπατρισμού εξετάζονται κατά περίπτωση και, με τον ρυθμό που εγκρίνονται, θα χρειαστούν χρόνια και χρόνια για να γυρίσουν όλοι στην πατρίδα.  
       Οι ιστορίες αυτού του βιβλίου βασίζονται σε πραγματικά περιστατικά και προσωπικές εμπειρίες από τα ταξίδια μου στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και τη Σοβιετική Ένωση αλλά και σε περιπτώσεις ανθρώπων οπυ γνώρισα στην Αγγλία και την Ελλάδα. 

Το κείμενο του εξωφύλλου, από το οποίο προέρχεται και ο τίτλος της συλλογής, είναι το παραπεμπτικό βούλευμα κατά του Νικολάου (Κόλλια) Αναστασιάδη, πατέρα της γυναίκας μου, ο οποίος υπήρξε πολιτικός πρόσφυγας, μαζί με τη γυναίκα του Τάνια, επί τριάντα χρόνια αρχικά στην Ουγγαρία και μετά στη Ρουμανία. Κατόπιν ενεργειών της Σοφίας, επαναπατρίστηκαν και οι δύο πρός τα τέλη της δεκαετίας του "70 και έζησαν κοντά μας στην Άνω Τούμπα ως το τέλος της ζωής τους, ο Κόλλιας ως το 1990 και η Τάνια ως το 2000. Μαζί τους ήρθε στην Ελλάδα και ο Φίλιας, ο μικρός αδερφός της Σοφίας ενώ η αδερφή τους Νάντια παντρεύτηκε Ρουμάνο, ζει στο Πιτέστι ως σήμερα και έρχεται στη Θεσσαλονίκη κάθε καλοκαίρι για να μείνει μαζί μας ένα μήνα. Τότε ζει πραγματικά, όπως έχει πει η ίδια.

Ύστερα από συμβουλή του Τηλέμαχου Αλαβέρα, που επιμελήθηκε την έκδοση του βιβλίου, δεν παραθέσαμε αυτούσιο το βούλευμα στο εξώφυλλο αλλά το δακτυλογράφησα και πάλι εγώ, παραλείποντας ονόματα δικαστικών, τίτλους και άλλα στοιχεία για να αποφύγουμε τυχόν προβλήματα με  τις αρχές. 

Το λεξιλόγιο λοιπόν του βουλεύματος, οι διατυπώσεις του, το όλο πνεύμα του είναι χαρακτηρισιτκό της ταραγμένης περιόδου του εμφυλίου σπαραγμού. Ο «ονειροπολών εγκλήματα» Κόλλιας Αναστασιάδης, όπως και η Τάνια του, αποδείχτηκε ότι ήταν δύο θαυμάσιοι άνθρωποι, γνήσιοι, θερμοί κει ειλικρινείς με μεγάλα αποθέματα αγάπης. Τους αγάπησα κι εγώ σαν τους πραγματικούς γονείς μου και ζήσαμε μαζί αρμονικά και αγαπημένα.

Να βγαίνεις γυμνός στον δρόμο ...

Ακούω πολλές φορές ποιητές ή πεζογράφους, που έχουν εμφανιστεί όψιμα στη λογοτεχνία, να λένε ότι δίσταζαν να εκτεθούν, δίσταζαν να εκδώσουν ένα βιβλίο με τα ποιήματα ή τα πεζά. τους. Καταλαβαίνω τους ενδοιασμούς τους, το πρόβλημά τους υπήρξε και δικό μου. Αν όμως δεν είσαι διατεθειμένος να εκφράσεις τη δική σου αλήθεια, να βγεις γυμνός στον δρόμο και να υποστείς τις συνέπειες, καλύτερα να μην ασχολείσαι με τη λογοτεχνία, καλύτερα να στρέψεις σε κάποιο πιο ανώδυνο χώρο τα ενδιαφέροντά σου.

Θυμάμαι τον μεγαλύτερο αδερφό μου να μου τονίζει επιτιμητικά: «Δεν υπάρχει και τίποτα για την οικογένειά μας που να μην έχεις γράψει στα βιβλία σου». Είχε δίκαιο. Και ακόμη περισσότερο δίκαιο θα είχε αν ζούσε για να διαβάσει τη συλλογή διηγημάτων μου για τα παιδικά μου χρόνια με τίτλο «Αγνώστου Στρατιώτου», που πρόκειται να εκδοθεί σε ένα ή δύο μήνες από τον Μανδραγόρα. Εκεί κι αν «τα βγάζω όλα στη φόρα» !! Αν δεν μιλήσει όμως ένας ποιητής, ένας πεζογράφος, για τα προβλήματά του, για τα τραύματα και τις πάντα ανοιχτές πληγές του, για τι θα μιλήσει; Για τα επιφανειακά και τα ανώδυνα;

Όταν λοιπόν εκτίθεσαι γράφοντας λογοτεχνικά βιβλία, είναι φυσικό να υπάρξουν αντιδράσεις, θετικές και αρνητικές. Είναι φυσικό άλλοι να σε αγαπούν και να σε εκτιμούν και άλλοι να μην σε χωνεύουν. Η δική σου αλήθεια είναι αδύνατον να αρέσει σε όλους. Η όποια ανταπόκριση μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους. Σε έναν από αυτούς τους τρόπους θα αναφερθώ σήμερα, σε μία μεγάλη και ευχάριστη για μένα έκπληξη.

Μια μέρα λοιπόν, προς το τέλος του 1995, στο γραφείο του Τηλέμαχου Αλαβέρα κι ενώ μιλούσαμε για διάφορα άλλα, σαν να θυμήθηκε κάτι ο Τηλέμαχος μου είπε, επιτιμητικά κι εκείνος: «Και να προσέχεις αυτό που γίνεται στη Μακεδονία !». «Τι να προσέχω», απόρησα, «δεν έχω ιδέα». «Δεν έχεις ιδέα ότι κάθε μέρα σχεδόν δημοσιεύεται ένα ποίημά σου στη στη στήλη Ποίηση της δεύτερης σελίδας της Μακεδονίας;» «Πρώτη φορά το ακούω από σένα, συνήθως δεν διαβάζω τη Μακεδονία».
«Ψάξ' το λοιπόν και θα δεις !».

Έψαξα λοιπόν παλιότερα φύλλα της Μακεδονίας και άρχισα να αγοράζω τα νέα. Πράγματι ένας άγνωστος μου δημοσιογράφος ή λογοτεχνικός συνεργάτης, κάποιος από την εφημερίδα τέλος πάντων, αναρτούσε ποιήματά μου κατά συρροήν, μερικές φορές το ίδιο ποίημα περισσότερες από μια φορές. Να τρία ποιήματά μου από τις δημοσιεύσεις της εποχής εκείνης.

Άλφα στερητικό

Μερικές φορές χαμογελούν ανεξήγητα
δεν ενδίδουν όμως ποτέ
ασυγκίνητοι μένουν στα δάκρυά μας
απρόσιτοι
όπως ο μυστικός κρουνός
που τη νύχτα σκορπίζει στον κόσμο

οι νεκροί
για πάντα άτρωτοι από τη μοναξιά
ή την αγάπη

(Μακεδονία, 22.9.1995)


Μοναξιά

Έρημος είναι μια θάλασσα χωρίς νερό
θάλασσα είναι μια έρημος χωρίς άμμο
μια έρημος και μια θάλασσα
συνθέτουν τον ουρανό

ένα θε και ένα ου
όπου καταποντίζεται πλησίστια η ψυχή μου

(Μακεδονία, 28.1.1996)


Τα δέντρα

Εξόριστα παιδιά τ' ουρανού
για την απόλυτη αθωότητά τους
χωρίς πίκρα κατάντικρυ στο γαλάζιο
ανοίγουν μεγάλα πράσινα μάτια
κι άλλες φορές κίτρινα ή κόκκινα
χορδές της μουσικής και της μοναξιάς τους

τα δέντρα υμνούν το φως
ανάβοντας σιωπηλά το κάθε τους φύλλο
ψιθυρίζοντας ένα παιδικό τραγούδι
αγγίζοντας τη φουντωτή ουρά του ανέμου
φιλοξενώντας πουλιά κι αστέρια
έτσι μιλώντας για το απρόσιτο

τα δέντρα
ένα ουράνιο τόξο που φύτρωσε στη γη
φωτίζουν γαλήνια την αιωνιότητα
για τον άνθρωπο

(Μακεδονία, 3.3.1996)

Αλλά γιατί ο επιτιμητικός τόνος του φίλου μου; Γιατί θα έπρεπε να προσέχω για την τιμή αυτή στην ποίησή μου; Ο Τηλέμαχος άφησε τον λόγο να αιωρείται, με άφησε να υποθέτω. Υπέθεσα λοιπόν ότι η κατά συρροή δημοσίευση των ποιημάτων μου παραβίαζε τον κανόνα της ισορροπίας και ίσως της σεμνότητας στη λογοτεχνική παρουσία. Και ποιος ήμουν εγώ για να δικαιούμαι σε μια εφημερίδα πολύ μεγαλύτερη παρουσία από τα κορυφαία ονόματα της ελληνικής ποίησης; Κάτι τέτοιο υπέθεσα, χωρίς βέβαια να είμαι σίγουρος ότι αυτό εννοούσε ο Τηλέμαχος.

Χειρότερα δεν σκέφτηκα, αν και σίγουρα χειρότερα υπάρχουν στην ελληνική λογοτεχνία και στους μηχανισμούς προβολής και προώθησης των ποιητών και κυρίως των πεζογράφων. Από καιρό όμως είχα αποφασίσει ότι δεν οφελεί  να με πληγώνουν υπερβολικά παρόμοιες αντιδράσεις. Ήξερα ότι είναι κι αυτό τίμημα της λογοτεχνικής παρουσίας, ήξερα ότι σε πολλούς δεν αρέσει να βγαίνεις γυμνός στον δρόμο. Υπάρχει το πράσινο, υπάρχει όμως και το μαύρο. Και είναι σκληρή η αλήθεια !