Επιστολές γνωστών ποιητών και πεζογράφων, ίσως και κριτικών, στον Τόλη Νικηφόρου και επιστολές του ίδιου κατά τον μισό σχεδόν αιώνα της λογοτεχνικής πορείας του ως τώρα. Ακόμη, αναγγελίες εκδηλώσεων, περιγραφές, ανέκδοτα, στιγμιότυπα, ό,τι μπορεί να ενδιαφέρει τον αναγνώστη της λογοτεχνίας κατά τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα.


Τετάρτη 5 Ιουνίου 2013

Τα μικτά εκτελεστικά Δεξιάς - Αριστεράς


Του έγραψα λοιπόν, μου έγραψε, έκρινε και άλλα βιβλία μου, και κάποια μέρα που είχαμε κατεβεί στην Αθήνα με τη Σοφία, θα πρέπει να ήταν το 1978, μας κάλεσε να τον επισκεφτούμε στο σπίτι του στην Πλατεία Αμερικής. Πήγαμε πράγματι και τον βρήκαμε να παίζει, σκάκι αν θυμάμαι καλά, με τον Δήμο Μούτση, τον γνωστό συνθέτη του ωραίου τραγουδιού που ακούτε και που έδωσε τον τίτλο του σε αυτό το ιστολόγιο.

Και στη μοναδική αυτή προσωπική μας επαφή, ο Ρένος αποδείχτηκε ευθύς, δυναμικός, φιλικός, φιλόξενος, χειμαρρώδης, ανεξάντλητος. Μια εντυπωσιακή και γοητευτική προσωπικότητα. Ένας γνώστης - και αυστηρός κριτής - όλων σχεδόν των λογοτεχνικών πραγμάτων στη χώρα μας. Οι δύο-τρεις ώρες που καθίσαμε στο σπίτι του ήταν μια σπάνια εμπειρία. Σταδιακά όμως η απόλαυση μετατράπηκε σε κούραση. Συμβαίνει αυτό όταν κάποιος είναι καταιγιστικός και ουσιαστικά μονοπωλεί την κουβέντα. Έτσι, αποχωρήσαμε για να συναντήσουμε την αδερφή μου παρά την πρόσκλησή του να μείνουμε και για μια μακαρονάδα.

Η αλληλογραφία μας βέβαια συνεχίστηκε. Στα επόμενα βιβλία μου ο Ρένος δεν ήταν και τόσο εγκωμιαστικός και, όσο η «στράτευσή» μου στην ανανεωτική αριστερά γινόταν εντονότερη  και πιο φανερή στα διηγήματα και τα ποιήματά μου, τόσο και πιο επικριτικός έως καυστικός γινόταν εκείνος κατά διαστήματα. Αυτό με έκανε πιο διστακτικό στις επαφές μας αν και χαιρόμουν πάντοτε τον ντόμπρο και έντιμο λόγο του. Χρόνια αργότερα κατάλαβα ότι είχε δίκαιο σε πολλές από τις (επι-) κρίσεις του.

Παραθέτω αυτούσια την ανταπόκρισή σου στα Αναρχικά, 1979:

Απ΄τ' «Αναρχικά» σου, κρατώ, κατ' αρχήν, όχι και λίγα !! Σελίδες 9,12, 18, 22-23, 24 (στ.6-9), 25, 26,31,32, 33, 34, 35, 39,42.

Σε βλέπω - καλή αντάμωση ! - στα μικτά εκτελεστικά Δεξιάς - Αριστεράς !

                                                                                               φιλικώτατα
                                                                                                   Ρένος

9 σχόλια:

  1. Μια φίλη με ρώτησε γιατί, παρόλα αυτά, ο Ρένος δεν περιλαμβάνει δικό μου διήγημα (ή και ποίημα) στις ανθολογίες του.

    Η απάντηση (ή μέρος της) βρίσκεται σ' ένα σημείωμα που έχω τώρα μπροστά μου με μωβ μαρκαδοράκι χωρίς ημερομηνία.

    «Παρά την προσπάθειά μου να βγω πέρα στο Διήγημα μ'ένα τόμο, δεν τα κατάφερα. Γι' αυτό και λείπουν πολλά ανθολογημένα - και το δικό σου. Έπεται 5ος τόμος, μόλις μπορέσω. Δε γινόταν - πρακτικά- αλλιώς. φιλικώτατα - Ρένος

    Από κει και πέρα δεν ξέρω τι έγινε. Θυμάμαι πάντως τον Ρένο να ειρωνεύεται μερικές διηγηματογράφους της Αθήνας που έκαναν τα πάντα για να τις ανθολογήσει. «Επιμένουν να κατακτήσουν την αθανασία», έλεγε.

    Νομίζετε ότι έχει κάποια σημασία τελικά;




    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Δεν έχω διαβάσει όλη τη συλλογή "Τα αναρχικά". Αν και την έχω αναζητήσει επίμονα στα βιβλιοπωλεία της Αθήνας, δυστυχώς δεν μπορώ να τη βρω.
    Ωστόσο, καμιά 15αριά ποιήματα που έχω βρει στο ψάξε-ψάξε, μου αρέσουν ιδιαίτερα. Άρα, συμφωνώ με την κρίση του Αποστολίδη.
    Βέβαια, αυτός (πεθαίνοντας) δεν μπόρεσε να γνωρίσει τα επόμενα επίσης ωραία ποιήματά σας των τελευταίων 10 χρόνων, που εγώ δε χορταίνω να διαβάζω.

    Ευτυχώς, γλιτώσατε τα μικτά εκτελεστικά.
    Να δούμε πώς θα παλέψουμε τα σύγχρονα εκτελεστικά, που έχουν στήσει απέναντί μας. (Είναι η βαρβαρότητα. Τη βλέπω να 'ρχεται μεταμφιεσμένη, κάτω από άνομες συμμαχίες και προσυμφωνημένες υποδουλώσεις, που λέει κι ο Ελύτης.)

    Σήμερα δεν είναι οι ανθολογίες που κάνουν κάποιον γνωστό. Τότε όμως τον έκαναν.
    Και φυσικά δεν έχει καμιά σημασία το να μη συμπεριλάβει κάτι δικό σας στις ανθολογίες του. Είναι βέβαια αδικία για σας.
    Αλλά και πάλι, τι πειράζει;
    Η αξία ενός ανθρώπου (και το έργο του) δεν κρίνεται από τις ανθολογίες.
    Είναι ανοικτά προς γνωριμία και διερεύνηση, για όποιον θελήσει να γνωριστεί μαζί τους.


    Κική



    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Κική μου, μόνο εντελώς τυχαία μπορεί να ανακαλύψει κανείς σε βιβλιοπωλείο ένα ποιητικό βιβλίο που κυκλοφόρησε πριν 34 χρόνια και μάλιστα μοιράστηκε δωρεάν. Κι εμένα μου έχουν απομείνει 1-2 αντίτυπα, κάτι σαν κειμήλια. Πολλά ποιήματα όμως από τα Αναρχικά είναι σκόρπια σε διάφορα ιστολόγια στο διαδίκτυο αλλά και στην αυτοανθολόγηση των ποιημάτων μου στο ιστολόγιο Ο πλοηγός του απείρου (ο σύνδεσμος πάνω δεξιά).Ακόμη, μια επιλογή από τα Αναρχικά υπάρχει στη συγκεντρωτική έκδοση Ο πλοηγός του απείρου, ποιήματα 1966-2004, Εκδόσεις Νέας Πορείας, 2004.

    Τα μικτά εκτελεστικά Δεξιάς-Αριστεράς είναι βέβαια ένα ιστορικό γεγονός. Στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο, στην Οκτωβριανή Επανάσταση και σε κάθε ένοπλη σύγκρουση, οι αναρχικοί είχαν να αντιμετωπίσουν τόσο τους φασίστες όσο και τους κομμουνιστές. Και είναι αναπόφευκτο αυτό αν εξετάσει κανείς τις αντίστοιχες ιδεολογίες.

    Ο αγώνας κατά της βαρβαρότητας κάθε μορφής είναι συνεχής. Προσωπικά είμαι πολύ επιφυλακτικός και ως προς εκείνους που θέλουν να αντικαταστήσουν τη μία βαρβαρότητα με μία άλλη. Το έχουμε δει και στο παρελθόν.

    Κική μου, όταν πια κανείς χορτάσει από δημοσιεύσεις, ανθολογήσεις, μεταφράσεις, παρουσιάσεις, βραβεύσεις κ.ο.κ., τα βλέπει πλέον όλα αυτά εντελώς νηφάλια και καταλαβαίνει ότι είναι φούμαρα. Εκείνο που έχει αξία είναι να φανεί κανείς συνεπής στη ζωή του, να γίνει αυτό που ήταν ταγμένος να γίνει. Να αγωνιστεί και να ανθίσει μέσα στην έρημο. Και να παραδοθεί γαλήνιος πλέον στη λήθη.



    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Θυμήθηκα τώρα να αναφέρω ότι στο μυθιστόρημά μου Το κίτρινο περπάτημα στα χόρτα, Νεφέλη 2005, στο κεφάλαιο 3, Βαθύτατη χαλάρωση, περιγράφεται ένα μικτό εκτελεστικό δεξιάς-αριστεράς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Κική μου, όταν πια κανείς χορτάσει από δημοσιεύσεις, ανθολογήσεις, μεταφράσεις, παρουσιάσεις, βραβεύσεις κ.ο.κ., τα βλέπει πλέον όλα αυτά εντελώς νηφάλια και καταλαβαίνει ότι είναι φούμαρα. Εκείνο που έχει αξία είναι να φανεί κανείς συνεπής στη ζωή του, να γίνει αυτό που ήταν ταγμένος να γίνει. Να αγωνιστεί και να ανθίσει μέσα στην έρημο. Και να παραδοθεί γαλήνιος πλέον στη λήθη.

    Το κρατώ αυτό Τόλη μου, σε ευχαριστώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Χαίρομαι, Τάσο μου. Αυτή είναι η αλήθεια μου, το απόσταγμα της ισόβιας περιπέτειας της ψυχής μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Έγραφα σε ένα προηγούμενο σχόλιό μου ότι «είναι παράξενοι και ανεξιχνίαστοι οι δρόμοι της λογοτεχνίας». Πριν μερικές ώρες, το γεγονός αυτό επιβεβαιώθηκε για μια φορά ακόμη. Μετά τόσα χρόνια, με πήρε τηλέφωνο ο Ήρκος Αποστολίδης. Ο Ήρκος και ο Στάντης είναι οι δύο γιοι του Ρένου, κλασσικοί φιλόλογοι αλλά και συνεχιστές του έργου τού πατέρα τους στη νεοελληνική λογοτεχνία (και προηγουμένως του παππού τους). Ο Ήρκος θυμήθηκε την εποχή που ο Ρένος τους διάβαζε διηγήματα και ποιήματά μου και μου είπε ότι έχει κάνει μια πλήρη ανασκόπηση της συγκεντρωτικής έκδοσης των ποιημάτων μου, Ο πλοηγός του απείρου, ποιήματα 1966-2002, 2004, με σκοπό την αρχική δημοσιεύση επιλεγμένων ποιημάτων μου σε περιοδικό και, στη συνέχεια, σε συμπληρωματική έκδοση της ανθολογίας. Μιλήσαμε αρκετή ώρα και ήδη έχω ετοιμάσει να του στείλω τα τρία ποιητικά βιβλία μου που εκδόθηκαν μετά τη συγκεντρωτική έκδοση, το 2007, το 2010 και το 2012.

    Για σκέψου λοιπόν, Κική !!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Tι ωραίο! Πόσο χαίρομαι!
    Μα δε μπορεί, κάποτε έρχεται το πλήρωμα του χρόνου και φέρνει τις ηθικές αποζημιώσεις.
    Τίποτα, χαζά λόγια, σημασία έχει που έγινε αυτή η μικρή μεγάλη κίνηση από τους γιους (έχουν γνώσιν οι φύλακες).
    Με την ευκαιρία ίσως βρω κι εγώ όσα αναζητώ, όταν γίνει η δημοσίευση στο περιοδικό (Αλήθεια, ποιο;).
    Έχω ένα χαμόγελο μέχρι τ' αυτιά!!!

    Κική

    Κική

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Κική μου, απόλυτα είλικρινά, θα είναι μεγάλη χαρά για μένα να σου στείλω όποια βιβλία μου αναζητάς. Σε παρακαλώ, μην διστάσεις να μου τα ζητήσεις.

    Όπως μου είπε ο Ήρκος, το περιοδικό λέγεται «Διορθώσεις» (δεν το είχα ξανακούσει).

    Το χαμόγελό σου ευφραίνει την καρδιά μου. Ξέρω, πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι έχω μια αληθινή φίλη κάπου μακριά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή